Προκειμένου να επιλέξει κάποιος έναν/μια ψυχολόγο, πρέπει πρώτα απ΄όλα να ξέρει ποιος είναι ψυχολόγος και ποιος όχι. Στο κείμενο αυτό, παρουσιάζονται τρία παραδείγματα που χρησιμοποιώ συχνά στην καθημερινή άσκηση του επαγγέλματός μου, προκειμένου να εξηγήσω στους γύρω μου τη διαφορά ανάμεσα στο επάγγελμα του Ψυχολόγου και σε ιδιότητες όπως «ψυχοθεραπευτής», «συντονιστής-εμψυχωτής ομάδας», «ειδικός προσωπικής ανάπτυξης», «προπονητής ζωής» κ.α. Τα δημοσιοποιώ προκειμένου να συμβάλλω κι εγώ στην προσπάθεια αρκετών συναδέλφων για την προστασία της Δημόσιας Υγείας και δη της Ψυχικής Υγείας.
- Παράδειγμα πρώτο: ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ vs ΟΔΟΝΤΙΟΛΟΓΙΑΣ
Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι πονάει το δόντι μας. Πολύ. Ή ας το κάνουμε ακόμη καλύτερο: το δόντι του παιδιού μας. Αναζητούμε βοήθεια και κάποιος γνωστός μας, μας συστήνει έναν εξαιρετικό ειδικό οδοντιολόγο. Πριν κλείσουμε ραντεβού, λαμβάνουμε πληροφορίες για το άτομο αυτό από το διαδίκτυο, όπου στο βιογραφικό του αναφέρει ότι έχει ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του στο “Ινστιτούτο Σύγχρονης Οδοντιολογίας”, είναι επιστημονικός συνεργάτης στο «Διεθνές Κέντρο Οδοντιολογικής Προσέγγισης και Ψυχοστοματικής Υγείας» και ανήκει στον «Πανελλήνιο Σύλλογο Ολιστικής Οδοντιολογικής Φροντίδας». Μέχρι εδώ καλά. Τόσο καλά, που φαίνεται ότι δεν υπάρχει κανένα κώλυμα να κλείσουμε το ραντεβού. Αλλά τι ακριβώς έχουμε μάθει για το άτομο αυτό αλήθεια; Στην πραγματικότητα τίποτα, πέρα από το γεγονός ότι κάνει κάτι σχετικό με τα δόντια. Προσέξτε ότι ΔΕΝ αναφέρει πουθενά ότι είναι οδοντίατρος, ούτε ότι έχει πτυχίο οδοντιατρικής ή ανήκει στον αντίστοιχο επιστημονικό σύλλογο επαγγελματιών οδοντιάτρων.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιό όμως είναι το επάγγελμά του; Είναι γιατρός; Είναι οδοντίατρος; Είναι κάτι άλλο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κυριολεκτικά μπορεί να είναι…οποιοσδήποτε, όπως μαία, εκπαιδευτικός, παπάς, μάνατζερ, βιολόγος, λογοθεραπευτής, νομικός, θεατρολόγος, έμπορος, μηχανικός, επικοινωνιολόγος ή ακόμα και απόφοιτος λυκείου!
Ή βάλτε ότι άλλο θέλετε με το νου σας…η λίστα είναι πραγματικά ατέλειωτη!
Δυστυχώς, στην περίπτωση της Ψυχολογίας, η παραπάνω απάντηση κάθε άλλο παρά υποθετική είναι, καθώς στην παραπάνω λίστα παρατίθενται απλά μόνο κάποιες από τις επαγγελματικές ιδιότητες ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως «σύμβουλοι ψυχικής υγείας» ή «ψυχοθεραπευτές». Και αυτό γιατί πολύ συχνά, οι άνθρωποι μεταφράζουμε νοερά αυτό που βλέπουμε ή ακούμε, κάνοντας οικονομία στην πληροφορία, δηλαδή ο «οδοντιολόγος» ή ο «ειδικός στοματικής υγείας» μεταφράζονται αυτόματα στο μυαλό μας σε οδοντίατρο και ανάλογα ο «ειδικός ψυχικής υγείας» ή ο «ψυχοθεραπευτής» μετατρέπονται σε ψυχολόγο. Ένας ψυχολόγος μπορεί να έχει κάνει κάποια μετεκπαίδευση και να δηλώνει στο πλαίσιο της εξειδίκευσής του αυτής ΚΑΙ ψυχοθεραπευτής ή σύμβουλος (παρέχοντας υπηρεσίες ψυχολογικής θεραπείας ή συμβουλευτικής), κάποιος που δηλώνει «ψυχοθεραπευτής» ή «σύμβουλος» χωρίς περαιτέρω διευκρινήσεις, είναι πολύ πιθανό να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από ψυχολόγος.
Άραγε πόσοι αλήθεια άνθρωποι νομίζουν ότι επισκέπτονται κάποιον Ψυχολόγο, ενώ στην πραγματικότητα δεν ξέρουν ποιόν έχουν απέναντί τους;
- Παράδειγμα δεύτερο: ΝΟΜΙΚΟΣ ή ΓΙΑΤΡΟΣ ή…;
Ας υποθέσουμε ότι κάποιος έχει πτυχίο νομικής και συνεχίζει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην ιατρική, οι οποίες τον οδηγούν και στη λήψη διδακτορικού τίτλου σπουδών από την ιατρική σχολή.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Το ότι οι μεταπτυχιακές του σπουδές έγιναν στην ιατρική σχολή τον μετατρέπουν αυτόματα σε γιατρό; Θα αναζητήσουμε σε αυτόν απαντήσεις για τυχόν προβλήματα υγείας που μπορεί να έχουμε;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Φυσικά και όχι. Στην πραγματικότητα παραμένει νομικός αλλά με εξειδίκευση σε ιατρικά θέματα.
Ανάλογα λοιπόν, όσοι μη ψυχολόγοι κάνουν κάποιο μεταπτυχιακό που αφορά στην ψυχολογία/συμβουλευτική/ψυχική υγεία ή ακόμα και κάποια μετεκπαίδευση σε κάποιο ιδιωτικό ψυχοθεραπευτικό ινστιτούτο ή συμβουλευτικό κέντρο, δεν μετατρέπονται αυτόματα σε ψυχολόγους. Αυτό που κάνουν στην πραγματικότητα είναι η επιμόρφωση προκειμένου να εμπλουτίσουν τη βασική τους επαγγελματική ιδιότητα. Για παράδειγμα, ένας εκπαιδευτικός με μετεκπαίδευση στη συστημική προσέγγιση, βελτιώνει την κατανόηση της δυναμικής ομάδας στην τάξη του και κατά συνέπεια βελτιώνει την εκπαιδευτική διαδικασία. Ή ένας νοσηλευτής/μαία που παρακολουθεί κάποιο ιδιωτικό πρόγραμμα εκπαίδευσης στην ψυχοθεραπεία, καλλιεργεί την ικανότητά του για ενσυναίσθηση και κατανόηση του ασθενή κατά τη διάρκεια της νοσηλείας ή αποκατάστασης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι θεωρίες και τα εργαλεία της ψυχολογίας «δανείζονται» στους άλλους επαγγελματικούς κλάδους, όπως είναι θεμιτό να συμβαίνει στο πεδίο των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών!
- Παράδειγμα τρίτο: ΤΟ ΚΙΤΡΙΝΟ ΤΑΞΙ
Φανταστείτε λοιπόν ότι είστε έγκυος, μπαίνετε σε ένα ταξί και πριν προλάβετε να πάτε στο μαιευτήριο, γεννάτε με την βοήθεια του οδηγού το μωρό σας. Όλα έχουν ευτυχή κατάληξη.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Θα προτείνατε σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο που εγκυμονεί, αντί να απευθυνθεί στον ειδικό ιατρό γυναικολόγο-μαιευτήρα, να γεννήσει με την βοήθεια του συγκεκριμένου ταξιτζή, αφού εκείνος είναι πλέον και δοκιμασμένος;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Φυσικά και όχι! Ο ταξιτζής απλά έτυχε να κάνει τις σωστές παρεμβάσεις βάσει της κοινής λογικής ή και της προσωπικής του εμπειρίας, αλλά αν υπήρχαν επιπλοκές, θα αναλάμβανε όλη την ευθύνη ο ειδικός μαιευτήρας στο νοσοκομείο.
Αυτό όμως δυστυχώς συμβαίνει κατά κόρον στο χώρο της ψυχολογικής θεραπείας ή αλλιώς ψυχοθεραπείας. Σίγουρα, πολλοί «θεραπευτές» ή «σύμβουλοι» φαίνεται ότι είναι πετυχημένοι σε αυτό που κάνουν. Αλλά τι ακριβώς κάνουν; Ποιά είναι η επιστημονική τους υπόσταση και πώς παίρνουν την ευθύνη της παρέμβασής τους, εφόσον δεν είναι εκ του νόμου και της επιστήμης τους υποχρεωμένοι να εφαρμόσουν τη δεοντολογία ενός επαγγελματία υγείας με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, όπως στην περίπτωση ενός ψυχολόγου; Φυσικά και υπάρχουν ψυχολόγοι που δεν κάνουν σωστά την δουλειά τους, όπως συμβαίνει άλλωστε σε όλα τα επαγγέλματα. Μπορούν όμως να κριθούν γι’αυτό από τους συναδέλφους τους και να χάσουν ακόμα και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματός τους. Κάποιος όμως που παρέχει υπηρεσίες ψυχολογικής θεραπείας (ψυχοθεραπείας) ή συμβουλευτικής χωρίς να είναι ψυχολόγος ή γιατρός (ψυχίατρος/παιδοψυχίατρος) ή κοινωνικός λειτουργός, δεν έχει στην πραγματικότητα τίποτα να χάσει. Να θυμάστε ότι ο ταξιτζής της ιστορίας μας, σε περίπτωση λάθους, ουδεμία ευθύνη φέρει…
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Αν θέλετε λοιπόν να επισκεφθείτε έναν/μια Ψυχολόγο, δηλαδή κάποιον με πανεπιστημιακές σπουδές στην ψυχολογία (πτυχίο) και κάτοχο νόμιμης άδειας επαγγέλματος, προσέξτε αν το δηλώνει ρητά στο βιογραφικό του και αν έχει αναρτήσει την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στο γραφείο του.
Ή απλά κάντε την ερώτηση!